Open source: Digitale afhankelijkheid

Steeds meer scholen willen minder afhankelijk zijn van grote Amerikaanse Big Techbedrijven en meer regie houden over hun digitale toekomst. Daarom is SIVON, op verzoek van het ministerie van OCW gestart met een Open Source Program Office (OSPO) voor het primair en voortgezet onderwijs.  

Uit onderzoek van Kennisnet blijkt dat Big Tech momenteel een dominante positie heeft in het onderwijs. Scholen willen de vrijheid hebben om zelf keuzes te maken die passen bij hun onderwijsvisie en bij de behoeften van leerlingen en leraren. 

Bijna elke softwaretoepassing – van je iPhone tot Microsoft Windows – en diverse pakketten die scholen gebruiken, bevat open sourcecomponenten. Open source is echter meer dan alleen software. Het is ook een samenwerkingsmodel. Verschillende partijen kunnen zo op een transparante manier oplossingen  bedenken, ontwerpen en ontwikkelen.  

SIVON werkt samen met  binnenlandse en buitenlandse partijen om te leren van hun expertise op het gebied van digitale afhankelijkheid en open source.  Deze kennis bundelen we en delen we met scholen. We zijn bijvoorbeeld actief binnen verschillende gemeenschappen zoals opensourcewerken, OSPO-NL en TODO. 
Verder werken we samen met het ministerie van VWS en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) die al aanzienlijke successen hebben behaald met open source initiatieven. 

Vanuit deze expertise weten we dat open source – wanneer juist toegepast – scholen in staat stelt om:  

• ict-voorzieningen te kiezen die passen bij de waarden van het onderwijs, in plaats van afhankelijk te zijn van enkele grote marktspelers. 
• Samen te werken aan innovatieve oplossingen die beter aansluiten bij de behoeften van leerlingen en leraren. 
• Software die met publieke middelen is ontwikkeld, ook publiek beschikbaar te maken zodat hergebruikt en verbeteringen door anderen mogelijk zijn.  

Een meerjarige transitie  

Het veranderen van het softwarelandschap in het funderend onderwijs – zodat publieke waarden beter worden gewaarborgd – is geen proces dat van de ene op de andere dag plaatsvindt. Het is een meerjarige transitie met met kleine en grote stappen, waarbij de ervaringen van anderen, gezamenlijke wil en (internationale) samenwerking essentieel zijn. Veel vraagstukken rond digitale afhankelijkheid in het onderwijs zijn niet uniek. Ze spelen ook bij overheden, zorginstellingen en in het bedrijfsleven. Dit is ook waar open source zijn waarde toont. Partijen waar SIVON contact mee heeft, zoals Alliander, belastingdienst, VWS, VNG, UWV werken elk aan hun eigen transitie maar hun OSPO’s en open source experts delen al vele jaren ervaringen met elkaar.  

Belangrijke toevoeging: ons doel is niet om alle software te vervangen door open source, maar om met open source bij te dragen aan een gezonder softwarelandschap. Een landschap waarin innovatie wordt gestimuleerd en scholen transparantere keuzes kunnen maken.